Ekonominin Temel Kavramları
Ekonominin temel kavramları, modern dünya içindeki ekonomik olayları anlamak ve açıklamak için kritik öneme sahiptir. Bu kavramlar, kaynakların nasıl kullanıldığından tüketimin nasıl gerçekleştiğine, piyasaların nasıl işlediğinden ekonomik politikaların nasıl şekillendiğine kadar geniş bir yelpazede yer alır.
Ekonominin temel kavramları, insanların karar alma süreçlerini, kaynakların tahsisini ve toplumların refahını etkileyen esas prensipleri içerir. Bu ders, sizlere ekonomik düşünme becerilerini geliştirme fırsatı sunarken, ekonomik olayları daha derinlemesine anlamalarına yardımcı olacak temel bir çerçeve sunmayı amaçlamaktadır. Haydi başlayalım!
- Ekonomi, sınırlı olan insan ihtiyaçlarını, kıt kaynaklarla karşılama faaliyetlerini inceleyen bilim dalıdır.
- Mikro ekonomi; Tüketicilerin ve işletmelerin ekonomik davranışlarını inceler. Piyasaları, piyasaların işleyişini ve farklı koşullar geliştiğinde işletme dengesinin nasıl oluştuğunu inceler. Değer taşıdığı düşünülen her özel olayla ilgilenir. Örnek olarak, arz ve talep durumu geliştiğinde kişilerin davranışları, bir ürün veya hizmetin piyasa fiyatı, bir teşebbüsün işleyiş şekli gibi konuları inceler.
- Makro ekonomi; ülke ekonomisini ve aynı zamanda dünya ekonomisini ilgilendiren tüm konuların başlıklarını araştıran bir ekonomi alt dalıdır. En çok üzerinde durduğu konular, istihdam, enflasyon ve kamu dengesidir.
- Kıtlık, insan isteklerinin sınırsız, mevcut kaynakların sınırlı olması durumudur.
- Üretim, yeni faydalar yaratma veya mevcut faydalara katkı sağlama amacıyla gerçekleştirilen tüm faaliyetleri içerir. Üretim süreci, mal ve hizmetlerin üretilmesi, işlenmesi, dağıtılması ve tüketiciye sunulması aşamalarını kapsar. Bu süreç, kaynakların dönüştürülmesiyle, insan ihtiyaçlarını karşılamak ve fayda sağlamak üzere gerçekleştirilir.
- Kıt Kaynaklar, üretim faktörleridir.
- Üretim faktörleri; mal ve hizmet üretmek için kullanılan, miktarı sınırlı ve emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimcilik olarak sınırlandırılan nesnelerdir
- Emek (işgücü): Mal ve hizmet üretmek için kullanılan insanların fiziki ve zihinsel çabalarıdır. Emek hizmeti karşılığı ücret ödenir.
- Sermaye: Mal ve hizmet üretiminde kullanılan makine ve ekipman gibi unsurlardır. Fabrika, makine ve aletler, dağıtım ve depolama araçları gibi. Faiz, sermayenin kullanılması karşılığında yapılan ödemelerdir.
- Doğal Kaynaklar: Mal ve hizmet üretiminde kullanılan, fabrika arazisi, doğal mineraller, su gibi doğal kaynaklardır. Toprak kullanımı karşılığında yapılan ödemelere rant denir.
- Girişim(cilik): Toprak, emek ve sermayeyi üretim sürecinde bir araya getiren üretim faktörüdür.
Not: Son dönemde artan önemi nedeniyle Bilginin de bir 5. Üretim faktörü olarak nitelendirilmesi gerektiğine yönelik çeşitli görüşler de bulunmaktadır.
- Girişimci: Mal ve hizmet üretmek için diğer üretim faktörlerini bir araya getiren ve bunun için risk üstlenen kişidir. Kâr elde eder.
- Fırsat maliyeti, bir kararın alınması sonucu tercih edilen seçenekle vazgeçilen diğer en iyi alternatif arasındaki değer kaybını ifade eder. Bu kavram, kaynakların sınırlı olduğu bir ortamda yapılan herhangi bir seçimin, diğer bir seçeneğin kaybına neden olduğunu vurgular.
Örneğin, bir kişinin belirli bir sürede hem çalışıp hem de okula gitme seçeneği olduğunu düşünelim. Eğer kişi çalışmayı tercih ederse, bu karar onun işte geçireceği zamanın, okulda geçireceği zamanın fırsat maliyetidir. Yani çalışmayı seçtiği için okula gitmeyi reddetmiş olur ve bu, onun eğitimden elde edebileceği faydanın kaybı olarak değerlendirilebilir.
- İstek, gelir sınırsızken tatmin edilmek istenen duygudur.
- İhtiyaç, gelir sınırlıyken tatmin edilmek istenen duygudur.
- Mallar ve Hizmetler, ihtiyaçları karşılayan ve ekonomik değeri olan ürün ve faaliyetler.
- Ekonomik Mal, Elde edebilmek için mutlaka belirli bir çaba harcanması ya da bedel Ödenmesi gereken mallara ekonomik mallar denir. (örneğin, ekmek, peynir, elbise, otomobil)
- Serbest Mal, İnsan açısından hayati önem arz ediyor olmasına rağmen, ihtiyaç duyulduğu anda ve herhangi bir bedel ödenmeksizin veya çaba harcanmaksızın elde edilebilen, dolayısıyla herhangi bir maliyeti ve fiyatı olmayan mallara verilen addır (örneğin, hava, güneş ışığı).
- Fayda, Kişinin bir malın tüketiminden elde ettiği doyumdur.
- Değer, Herhangi bir mal veya hizmetin değeri, o mal veya hizmetin fırsat maliyetidir.
- Fiyat, Mal ve hizmetlerin değerlerinin para ile ifade edilmesidir.
Haydi! şimdi bu kavramları pekiştirmek için test çözümüne geçelim.