Muhasebenin Tanımı ve Fonksiyonları

Muhasebe: Ekonomik faaliyetlerde bulunan kuruluşlara ait varlık ve kaynaklarda değişime neden olan ve mali niteliğe sahip olan işlemleri para ile ifade edilmiş şekilde kaydeden, sınıflandıran, özetleyerek rapor eden, sonuçlarını yorumlayan ve analiz eden bilim dalıdır. Bir işlemin, muhasebe kayıtlarına girebilmesi için yasal olarak kabul edilmiş olan belgesinin olması şarttır.

Muhasebenin Fonksiyonları:

Muhasebenin işlevini yerine getirebilmesi için belirli görevleri bulunmaktadır. Bu görevlere muhasebenin fonksiyonları denir. Muhasebenin fonksiyonlarını kaydetme, sınıflandırma, özetleme ve raporlama olarak dört ana grupta toplayabiliriz.

• Kaydetme: Süreci başlatan fonksiyondur. Mali işlemleri belgelere dayanarak muhasebe sistemine göre muhasebe defterlerine kayıt yapılması aşamasıdır. Muhasebenin en önemli ve ilk fonksiyonudur. Muhasebe de kayıtlar doğru ve düzgün tutulmadan diğer fonksiyonların da bir anlamı kalmaz. Yapılan her işlem muhasebe sistemi içinde ilk olarak kayıt yapılmak zorundadır. Bu kayıtlarda belgelere dayandırılarak yapılır. Muhasebe sisteminde iki tür kayıt yöntemi vardır. Tek taraflı kayıt ve çift taraflı kayıt. Çift taraflı kayıt sisteminde muhasebe kayıtları yevmiye defterine kayıt yapılır.
• Sınıflandırma: Kaydedilen bilgiler belirli zaman aralıklarında derlenip niteliklerine göre gruplara ayrılır. Böylece farklı nitelikteki ve gruplardaki işlemleri birbirleri ile karıştırmadan farklı sınıflarda incelenebilir. Sınıflandırma işlemleri muhasebe sistemi dahilinde muhasebe defterlerinden büyük defterlere (defteri kebir) yapılmaktadır.
• Özetleme: Sınıflandırılan işlemler dönem sonlarında toplanarak daha kolay sonuçlar çıkarabilmek ve yapılan kayıtların kontrolünü sağlamak için özetlenir. Dönem sonlarında işletmeler yüzlerce belki binlerce işlem yapmış olurlar. Bu işlemeleri teker teker incelemek çok uzun zaman alacağından, aynı nitelikteki işlemleri özetleyerek görmek kişilere daha fazla yarar sağlamaktadır. Muhasebe sisteminde özetleme fonksiyonu muhasebe tablolarından mizan kullanılarak yapılır.
• Raporlama: Sınıflandırılan bilgilerin muhasebe bilgilerinden yararlanacak kişi ya da kuruluşlara, onların anlayacağı açıklıkta ve doğrulukta mali tablolar yardımıyla rapor halinde sunulmasıdır. Muhasebenin en önemli fonksiyonlarındandır. Raporlarda işletmelerin her türlü sonuçları ortaya çıkarılarak işletme hakkında bilgiler ve yorumlar yapılmaktadır. İşletme bu raporlar sayesinde geleceğine karar vermekte ve yeni kararlar almaktadır. Raporlama aşamasında muhasebe tabloları kullanılır ve bu tabloların en önemlileri bilanço ve gelir tablosudur.

Kaydedilen, sınıflandırılan, özetlenen, analiz edilen ve yorumlanan işlem ve olaylar ile ilgili veriler, işletme ile ilgisi bulunan kişi ve kuruluşlara bilgilendirme amacı ile sunulur. Bilgilerin herkesin anlayacağı evrensel bir dil ile sunulması gerekir. İşletmenin bilgileri ile ilgilenen kişi ve kuruluşların ilgi nedenleri birbirinden farklıdır.

Muhasebe Kayıt Araçları ve Fonksiyon İlişkisi

• Yevmiye Defteri (Günlük Defter) -> Kaydetme

İşlemlerin muhasebe terimleri ile tarih sırasına göre ve ilgili kanunların belli ettiği kurallara uygun olarak kaydedildiği günlük defterdir.

• Defter-i Kebir (Büyük Defter) -> Sınıflandırma

Yevmiye defterine kaydedilmiş işlemleri buradan alarak sistemli bir şekilde ilgili olduğu hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda sınıflayıp toplayan defterdir. Görüntü olarak hesap çizelgesi ile aynıdır.

• Mizan -> Özetleme

Yevmiye defterinden defter-i kebire aktarılan hesapların matematiksel kontrolünün yapıldığı, dengenin arandığı çalışma.

• Bilanço/Gelir Tablosu -> Raporlama

Bir mali dönemin özetini, varlık ve kaynak, gelir ve gider başlıklarında diğer yardımcı notlarla açıklayan raporlar.